Το παιχνίδι στην αρχαία Ελλάδα

Το ομαδικό λαϊκό παιχνίδι έχει βαθιές ρίζες στην ιστορία του τόπου μας. Τα ομαδικά παιχνίδια κατείχαν σημαντική θέση στην καθημερινή ζωή των προγόνων μας, οι οποίοι τα αντιμετώπιζαν όχι μόνο ως μέσο ψυχαγωγίας αλλά και ως μέσο διαπαιδαγώγησης. Πίστευαν ότι με το ομαδικό παιχνίδι ασκείται το σώμα, καλλιεργείται το πνεύμα και πραγματοποιείται η τελειοποίηση του ανθρώπου και γι’ αυτό το είχαν εντάξει στο πρόγραμμα αγωγής των παιδιών. Για τα ομαδικά λαϊκά παιχνίδια της αρχαιότητας έχουν γίνει σήμερα ελάχιστες συστηματικές έρευνες και μελέτες. Σε πολλές ωστόσο περιοχές της πατρίδας μας διατηρούνται ακόμα και σήμερα παιχνίδια, τα οποία παίζονταν στην αρχαιότητα. Παιχνίδια της αρχαιότητας Ακινητίνδα, «αγαλματάκια»: οι παίκτες πρέπει να μείνουν ακίνητοι σε όποια στάση βρίσκονται.   Απόρραξις: παιζόταν με την μπάλα, φτιαγμένη από δέρματα ζώων. Κάθε παιδί έριχνε τη μπάλα στο έδαφός με δύναμη και μετρούσε πόσες φορές αυτή χτυπά κάτω. Νικητής ήταν αυτός που θα πετύχαινε τα πιο πολλά χτυπήματα της μπάλας στο έδαφος.

 Ασκωλιασμός: παιζόταν κατά κύριο λόγο στις γιορτές του Διονύσου: Τα παιδιά ανέβαιναν με το ένα

πόδι σε ένα φουσκωμένο ασκί αλειμμένο με λάδι και το καθένα προσπαθούσε να ισορροπήσει. Τις περισσότερες φορές έπεφτε κάτω, γεγονός που διασκέδαζε τα άλλα παιδιά. Το παιχνίδι αυτό παίζεται ακόμα στις μέρες μας στην Ήπειρο.
 

Αστραγαλισμός: παιζόταν με πεσσούς, κύβους ή «κόττα». Τα κόττα ήταν οι αστράγαλοι (κότσια) μικρών μηρυκαστικών. Τοποθετούσαν μέσα σε κύκλο τα κότσια και τα χτυπούσαν από κάποια απόσταση. Όσα έβγαζαν με το χτύπημα έξω από τον κύκλο, τόσα κέρδιζαν. Το ίδιο παιχνίδι παιζόταν με ξηρούς καρπούς, αμύγδαλα και καρύδια, μικρά στο μέγεθος. 

Βασιλίνδα, όμοιο με το κλέφτες και αστυνόμοι.

Κολλαβισμός, το γνωστό μπιζ.

Κρικηλασία, το γνωστό τσέρκι.

Κρυπτίνδα ή αποδιδρασκίνδα ή μυίνδα, το γνωστό κρυφτό.

Μυΐνδα (Φυγίνδα ή Αποδιδρασκίνδα) σημερινό «κρυφτό».

Πεντάλιθα σημερινά πεντόβολα: Το κάθε παιδί είχε συγκεντρωμένα πέντε πετραδάκια ή κότσια κοντά στα πόδια του.

Σοινάκι,  το γνωστό μας σχοινάκι που παίζεται από ένα η περισσότερα άτομα.

Χαλκή Μυία σημερινή «τυφλόμυγα»: έδεναν με ένα μαντίλι τα μάτια ενός παιδιού και αυτό έλεγε «χάλκινη μύγα θα κυνηγήσω»· τότε οι άλλοι απαντούσαν «θα κυνηγήσεις μα δεν θα την πιάσεις», και τον χτυπούσαν με τις ζώνες τους μέχρι να πιάσει ένα παιδί. Αν έπιανε κάποιο, προσπαθούσε να το αναγνωρίσει και, αν το κατόρθωνε, εκείνο έπαιρνε τη θέση του.
 

Χυτρίνδα: Ένας παίκτης καθόταν κάτω και παρίστανε τη χύτρα. Ένας άλλος παίκτης, στηρίζοντας το αριστερό του χέρι πάνω στον καθισμένο, έτρεχε γύρω-γύρω σαν φύλακας. Παράλληλα, οι άλλοι παίκτες προσπαθούσαν να αγγίξουν τη «χύτρα», χωρίς όμως να χτυπηθούν από το φύλακα. Το παιχνίδι αυτό παίζεται στις μέρες μας στη Ζάκυνθο και τη Λέσβο.

Βυζάντιο και Τουρκοκρατία

Η αρχαία κληρονομιά συνεχίστηκε στο Βυζάντιο, την Τουρκοκρατία και έφτασε μέχρι τις μέρες μας. ΄Οσον αφορά τον παιδαγωγικό τους ρόλο, δεν είχαν τη θέση που κατείχαν στην αρχαιότητα και αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η εκπαίδευση ήταν εκκλησιαστική. Τα παιδιά όμως συνέχιζαν να παίζουν και έτσι, σε πολλές περιοχές πολλά παιχνίδια διατηρούνται μέχρι σήμερα ακόμη και με ίδιες ή παρόμοιες ονομασίες π.χ. το κουτσό, το κρυφτό, το κυνητητό, το τσιλίκι, η πινακωτή.

Σύγχρονη εποχή

Τα παραδοσιακά παιχνίδια γνώρισαν μεγάλη άνθιση στα νεότερα χρόνια, ιδιαίτερα τη μεταπολεμική εποχή, όταν το παχνίδι ήταν μοναδικό μέσο ψυχαγωγίας λόγω της ανέχειας. Σήμερα εξαιτίας της έλλειψης χώρου στις πόλεις και της κυριαρχίας της τηλεόρασης και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, τα παραδοσιακά παιχνίδια σταδιακά χάνονται. Επιπλέον τα βιομηχανικά παιχνίδια είναι προσιτά σε όλους και αποτελούν την εύκολη λύση.

Μπορείτε επίσης να επισκεφτείτε και τη διεύθυνση:

http://3lyk-polichn.thess.sch.gr/Olympiaki_paideia/paixnidia/paixnidia.htm

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Anne Pearson,  Η Αρχαία Ελλάδα,  Εκδόσεις Αστέρη Δελασθάνη, σε συνεργασία με το Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου.

Πωλ Φωρ, Η καθημερινή ζωή στην Αρχαία Ελλάδα.

Haydn Middleton,  Οι γυναίκες στην Αρχαία Ελλάδα, εκδόσεις ΣΑΒΒΑΛΑΣ.

Πέπη Δαράκη,  Ομαδικά παιχνίδια των παιδιών μας, εκδόσεις Gutenberg.