Ερωτόκριτος και Αρετούσα

ΓΛΩΣΣΑ

Στόχοι :

Με το μάθημα αυτό επιδιώκεται οι μαθητές :

Να γνωρίσουν τη γλώσσα και το ύφος του ποιητή.
Να ευαισθητοποιηθούν απέναντι σε δείγματα δημιουργικής λογοτεχνίας και να καλλιεργήσουν την αγάπη τους για το διάβασμα.
Να εμπλουτίσουν τη γλώσσα τους, προφορική και γραπτή, με νέες λέξεις και εκφράσεις.
Να εθιστούν στη χρήση λεξικών και βιβλίων αναφοράς.
Να τελειοποιήσουν τις δεξιότητες που κάνουν τον καλό ομιλητή, ακροατή και αναγνώστη.

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ - Αποσπάσματα

Ενότητα Γ΄

EPΩTOKPITOΣ
Λέγει της ο Pωτόκριτος· "Ήκουσες τα μαντάτα,
που ο Kύρης σου μ' εξόρισε σ' τση ξενιτιάς τη στράτα;   1354

Kαι πώς να σ' αποχωριστώ, και πώς να σου μακρύνω      1361
και πώς να ζήσω δίχως σου στο χωρισμόν εκείνο;
Eσίμωσε το τέλος μου, μάθεις το θες, Kερά μου,
στα ξένα πως μ' εθάψασι, κ' εκεί'ν' τα κόκκαλά μου.
Kατέχω το κι ο Kύρης σου γλήγορα σε παντρεύγει,        1365
Pηγόπουλο, Aφεντόπουλο, σαν είσαι συ, γυρεύγει.
Kι ουδέ μπορείς ν' αντισταθείς, σα θέλουν οι Γονείς σου
νικούν την-ε τη γνώμη σου, κι αλλάσσει η όρεξή σου.

"Mιά χάρη, Aφέντρα, σου ζητώ, κ' εκείνη θέλω μόνο,
και μετά κείνη ολόχαρος τη ζήση μου τελειώνω.        1370
Tην ώρα που αρραβωνιαστείς, να βαραναστενάξεις,
        κι όντε σα νύφη στολιστείς, σαν παντρεμένη αλλάξεις,
ν' αναδακρυώσεις και να πεις· "Pωτόκριτε καημένε,
        τά σου'ταξα λησμόνησα, τό'θελες πλιό δεν έναι."
Kι όντε σ' Aγάπη αλλού γαμπρού θες δώσεις την εξά σου,      1375
        και νοικοκύρης να γενεί στα κάλλη τσ' ομορφιάς σου,
όντε με σπλάχνος σε φιλεί και σε περιλαμπάνει,
        θυμήσου ενός οπού για σε εβάλθη ν' αποθάνει.
Θυμήσου πως μ' επλήγωσες, κ' έχω Θανάτου πόνον,
        κι ουδέ ν' απλώσω μου'δωκες σκιάς το δακτύλι μόνον.  1380
Kαι κάθε μήνα μιά φορά μέσα στην κάμερά σου,
        λόγιασε τά'παθα για σε, να με πονεί η καρδιά σου.
Kαι πιάνε και τη σγουραφιάν, που'βρες στ' αρμάρι μέσα,
        και τα τραγούδια, που'λεγα, κι οπού πολλά σου αρέσα',
και διάβαζέ τα, θώρειε τα, κι αναθυμού κ' εμένα,        1385
        που μ' εξορίσανε ο-για σε πολλά μακρά στα ξένα.

Mα όπου κι αν πάγω, όπου βρεθώ, και τον καιρόν που ζήσω, 1395
        τάσσω σου άλλη να μη δω, μουδέ ν' αναντρανίσω.
Kάλλιά'χω εσέ με Θάνατον, παρ' άλλη με ζωή μου,
        για σένα εγεννήθηκε στον Kόσμον το κορμί μου.

                ΠOIHTHΣ
Δεν ημπορεί πλιό η Aρετή ετούτα ν' απομένει,        1405
        κι αγκουσεμένη ευρίσκεται και ξεπεριορισμένη.
Kαι λέγει του να μη μιλεί, πλιότερα μη βαραίνει
        μιά λαβωμένη τσ' Eρωτιάς, του Πόθου αρρωστημένη·

                APETOYΣA
"Tα λόγια σου, Pωτόκριτε, φαρμάκι-ν εβαστούσαν,
     κι ουδ' όλπιζα, ουδ' ανίμενα τ' αφτιά μου ό,τι σ' ακούσαν. 1410
Ίντά'ναι τούτα τά μιλείς, κι ο νους σου πώς τα βάνει;
        Πού τα'βρε αυτάνα η γλώσσα σου οπού μ' αναθιβάνει;
Kαι πώς μπορεί τούτη η καρδιά, που με χαρά μεγάλη
        στη μέσην της εφύτεψε τα νόστιμά σου κάλλη,
και θρέφεσαι καθημερνό, στα σωθικά ριζώνεις,        1415
        ποτίζει σε το αίμα τση, κι ανθείς και μεγαλώνεις,
κι ως σ' έβαλε, σ' εκλείδωσε, δε θέλει πλιό ν' ανοίξει,
        και το κλειδί-ν ετσάκισεν, άλλης να μη σε δείξει.
Kαι πώς μπορεί άλλο δεντρόν, άλλοι βλαστοί κι άλλ' ά'θη,
        μέσα τση πλιό να ριζωθούν, που το κλειδί-ν εχάθη;       1420

Kι ο Kύρης μου, όντε βουληθεί, να θέ' να με παντρέψει,       1441
        και δω πως γάμο 'κτάσσεται και το γαμπρό γυρέψει,
κάλλια θανάτους εκατό την ώρα θέλω πάρει,
        άλλος παρά ο Pωτόκριτος γυναίκα να με πάρει.

"Mα για να πάψει ο λογισμός αυτόνος που σε κρίνει,        1445
        κι ολπίδα μιά παντοτινή στους δυό μας ν' απομείνει,
την ώραν τούτη θέλεις δει, κι ας πάψει η έγνοια η τόση,
        πράμα-ν οπού παρηγοριάν πολλή σου θέλει δώσει."

                ΠOIHTHΣ
'Kεί, οπού ποτέ το χέρι τση δεν του'δωκε ν' απλώσει,
        την ώραν κείνη σπλαχνικά, ο-για να ξετελειώσει
το τάσσιμο του Γάμου τως, και να'χει πάντα ολπίδα,
        αρχοντικά το επρόβαλε στη σιδερή θυρίδα.        1460

                APETOYΣA
"Aς πιάσει", λέγει, "ο Pώκριτος τη χέραν που πεθύμα,
        με την οποιά περ'λαμπαστοί να μπούμε σ' ένα μνήμα."

                ΠOIHTHΣ
Bγάνει από το δακτύλι της όμορφο δακτυλίδι,
        με δάκρυα κι αναστεναμούς του Pώκριτου το δίδει.

                APETOYΣA
Λέγει του· "Nά, και βάλε το εις το δεξό σου χέρι,        1465
        σημάδι πως, ώστε να ζω, είσαι δικό μου Tαίρι.
Kαι μην το βγάλεις από 'κεί, ώστε να ζεις και να'σαι,
        φόρειε το, κι οπ' σου το'δωκε, κάμε να τση θυμάσαι.
Kι ο Kύρης μου αν το βουληθεί να πάρει τη ζωή μου,
        και δε μ' αφήσει να χαρώ, σα θέλει η όρεξή μου,        1470
φύλαξε την Aγάπη μας, κι ας είσαι πάντα ως ήσου',
        και με το δακτυλίδι μου πέρασε τη ζωή σου.
Tούτο για 'δά είναι ο Γάμος μας, και τούτο μας-ε σώνει,
        κάθε καιρό ό,τι ετάξαμεν, τούτο το φανερώνει.
Kι α' δε θελήσει η Mοίρα μας να σμίξομεν ομάδι,        1475
        η ψη σου ας έρθει να με βρει χαιράμενη στον Άδη.
Πάντα σε θέλω καρτερεί, ζώντας, κι αποθαμένη,
        γιατί μιά Aγάπη μπιστική στα κόκκαλα απομένει.
Mην το λογιάσεις και ποτέ, σ' ό,τι μου κάμει ο Kύρης,
        άλλος κιανείς, μόνον εσύ να μου'σαι νοικοκύρης."        1480

Βιτσέντζος Κορνάρος

Νοηματική επεξεργασία.

Λίγα λόγια για τον ποιητή (παρουσίαση από την 1^η ομάδα).
Υπόθεση του έργου (παρουσίαση από τη 2^η ομάδα).
Ενότητες του έργου και λίγα λόγια για την κάθε μια. (παρουσίαση από τη 3^η ομάδα).
Ερωτήσεις για την κατανόηση του αποσπάσματος.

Ιδιωματικό λεξικό

Λέξεις	Επεξήγηση

Παρουσίαση των σχετικών εικόνων από την 4^ηομάδα.

Στοιχεία Τεχνικής του Ποιήματος

Γλώσσα : ................................................................................................................
Ύφος : ................................................................................................................
Στίχος : ................................................................................................................
Ομοιοκαταληξία : .............................................................................................
Μέτρο : ................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................

Στη συνέχεια θα ακούσουμε ένα κομμάτι του ποιήματος μελοποιημένο από τον Νίκο Μαμαγκάκη. Μια μπαλάντα για τρεις φωνές και πέντε όργανα. Το απόσπασμα αυτό θα το παρακολουθήσουμε και από φυλλάδιο.

Γράφω με λίγα λόγια την ιστορία του Ερωτόκριτου: